Luận Phật Mẫu Bát Nhã Ba La Viên Tập Yếu Nghĩa

Luận Phật Mẫu Bát Nhã Ba La Viên Tập Yếu Nghĩa

Đại Vực Long Bồ Tát tạo, Tống Thi Hộ đẳng dịch

Bản Việt dịch của Nguyên Huệ

***

Quy mạng Đại Bồ-tát Đồng Chân Diệu Cát Tường:

Bát-nhã cùng thành tựu

Như Lai, trí không hai

Nghĩa tương ưng trong ấy

Tiếng kia, giáo đạo hai.

Nương dựa cùng tác dụng

Sự nghiệp đồng khởi tu

Phân biệt tướng và tội

Xưng tán như tiếp nói.

Đủ tin, dùng làm thể

Sư, của, cùng chứng nói

Lúc nói và xứ nêu

Tự lượng được thành tựu.

Người nói pháp, nên biết

Thế gian, thời, xứ, hai

Người nói, có đồng chứng

Sau đấy, được như lượng.

Hết thảy tập như vậy

Tôi nghe cùng đã nói

Nghĩa hòa hợp như thế

Ba mươi hai, tối thượng.

Phân biệt mười sáu tướng

Không, như thứ lớp kia

Trong tám ngàn tụng nêu

Rõ phương tiện khác nói.

Nay Bát Thiên Tụng nầy

Nghĩa như nêu, không giảm

Theo chỗ thích tụng lược

Nghĩa như thế, như nói.

Bồ-tát, Ta không thấy

Đây nói Tịch mặc thật

Hay nhận các sự nội

Kia nói tức là không.

Sắc cùng tự tánh sắc

Đây nêu cũng lại không

Các xứ ngoài như thế

Phần đã thọ đều dứt.

Sắc cùng tướng thân ấy

An trụ và cùng lìa

Hướng nghĩa hoặc kia thấy

Nội đó tức không thật.

Tánh của các Nội không

Tự tánh cũng lại không

Thức hiện có tướng, loại

Tức khởi bi trí ngã.

Chẳng sinh cũng chẳng diệt

Hữu tình, đây cùng minh

Hữu tình, sinh tử dục

Kia nói tức là không.

Pháp Phật không thể thấy

Pháp Bồ-tát cũng thế

Những thứ như đã nói

Không, cùng mười lực kia.

Pháp hiện có đều riêng

Đây nói tánh biến kế

Thắng nghĩa ấy không có

Các pháp nêu như vậy.

Những kiến như ngã, đoạn

Đại sĩ tạo cứu cánh

Nhưng người kia vô ngã

Phật, tất cả xứ nói.

Hết thảy pháp không sinh

Đây đã nói cũng vậy

Tuyên thuyết pháp vô ngã

Tất cả xứ nói thật.

Có tội cùng không tội

Không tăng cũng không giảm

Các hữu vi, vô vi

Các thiện hiện có, dứt.

Trong tánh không các thiện

Đấy xuất cũng vô tận

Biến kế phân biệt ấy

Gồm thâu khắp là không.

Mười thứ tâm tán loạn

Tâm tán loạn xứ khác

Ngu không được tương ưng

Trí không hai chẳng thành.

Kia dứt bỏ, hỗ tương

Là năng, sở đối trị

Ở trong giáo Bát-nhã

Viên tập ấy đã nêu.

Như có Bồ-tát có

Phân biệt vô tướng ấy

Tán loạn dứt trừ, Sư

Nói uẩn thế tục kia.

Tám ngàn tụng ở đây

Từ đầu nói thứ lớp

Tới sau cùng đều dừng

Nói phân biệt vô tướng.

Nhân nêu chẳng như vậy

Đây chỉ nói sự tướng

Trong kinh như Phạm Võng

Biết tất cả như lý.

Bồ-tát, Ta chẳng thấy

Nhưng đấy cùng rộng lớn

Thế Tôn dứt trừ ấy

Phân biệt loạn có tướng.

Nếu chẳng thấy danh kia

Cảnh giới hành cũng thế

Uẩn đó, tất cả xứ

Đều không thấy Bồ-tát.

Đây dứt trừ biến kế

Gồm thâu khắp đã nói

Nhân nơi Nhất thiết trí

Tuệ phân biệt các tướng.

Bát-nhã Ba-la-mật

Nói ba thứ nương dựa

Là biến kế, y tha

Cùng tánh viên thành thật.

Không nói câu như vậy

Hết thảy biến kế dừng

Huyễn dụ cùng thấy biên

Đây nói tánh y tha.

Có bốn thứ thanh tịnh

Nói thật tánh viên thành

Bát-nhã Ba-la-mật

Phật không nói dị biệt.

Mười phân biệt tán loạn

Đối trị, thứ lớp nêu

Ba thứ đó biết sắc

Nói hoặc tức hoặc lìa.

Như đầu nói viên thành

Y tha cùng biến kế

Phân biệt sắc vô tướng

Dứt trừ tán loạn kia.

Phật ấy cũng Bồ-đề

Không thấy người giảng nói

Đến sau cùng đấy biết

Dứt trừ tánh biến kế.

Tự tánh không sắc kia

Cùng tướng sao có được

Trong lời dị biệt ấy

Biết rõ rồi, kia dứt.

Đây chẳng không, nên không

Lời như vậy đã nói

Các phân biệt hủy báng

Tất cả nói đều dứt.

Như huyễn cũng thế, Phật

Đấy như mộng cũng vậy

Như thế, như tiếp biết

Trí nói biên quyết định.

Các đồng cùng đã tạo

Đấy nói Phật như huyễn

Huyễn dụ cùng ngôn thuyết

Đây nói tánh y tha.

Như trí các phàm phu

Tự tánh đó thanh tịnh

Nên nói Phật kia nói

Bồ-tát cũng như Phật.

Tự tánh, tự sắc phủ

Nhân vô minh kia tạo

Như huyễn dị biệt hiện

Quả như mộng, trừ bỏ.

Nói dị biệt không hai

Quả cùng định hủy báng

Các phân biệt hủy báng

Hủy báng ấy, đây nói.

Sắc, không chẳng hòa hợp

Kia cùng trái nhau, ngại

Không sắc, không không danh

Sắc tướng tự hòa hợp.

Đây phân biệt một tánh

Đối trị vô số tánh

Không, chẳng khác sắc kia

Không ấy làm sao có.

Đây, chỗ hiện không thật

Kia, vô minh đã khởi

Đây, năng biểu không thật

Nên kia nói vô minh.

Đây nói sắc như thế

Bát-nhã Ba-la-mật

Không hai, hai như vậy

Đối trị phân biệt hai.

Như lý nói tánh tịnh

Cũng vậy, không thể đắc

Tánh, vô tánh cùng trái

Vô số tánh, định thấy.

Nói sắc ấy chỉ danh

Chân thật, không tự tánh

Phân biệt tự tánh kia

Nạp nhận, tức nên dứt.

Sắc cùng tự tánh sắc

Không, như trước đã nói

Tự tánh cùng tướng kia

Phân biệt, đây dứt trừ.

Chẳng sinh cùng chẳng diệt

Các pháp quán hiện có

Phật nói nếu tan, biến

Phân biệt sai biệt kia.

Danh, ngôn cùng hư giả

Pháp ấy nếu phân biệt

Tiếng, nghĩa, hai chẳng hợp

Kia chẳng tự tánh ý.

Bát-nhã Ba-la-mật

Phật, Bồ-tát cũng thế

Đây đã nói chỉ danh

Phân biệt lìa nghĩa thật.

Tiếng, nghĩa hiện có, dứt

Đây, không sự dứt trừ

Như vậy, khác cũng biết

Nghĩa trong lời quyết định.

Đây, không sở đắc, đúng

Hết thảy danh, biết thật

Như nghĩa, tánh như thế

Không dứt trừ tiếng kia.

Tu-bồ-đề, hai lìa

Tiếng, nghĩa tiếng như vậy

Bồ-tát không có danh

Ta thấy, đây có nói.

Bát-nhã Ba-la-mật

Lời không quyết định sinh

Tìm xét chỉ bậc Trí

Nghĩa nầy, tuệ vi diệu.

Nghĩa tương tục, trừ bỏ

Nếu phân biệt nghĩa riêng

Bát-nhã Ba-la-mật

Ngôn thuyết như tiếng vang.

Gồm, lược, nghĩa như thế

Bát-nhã cùng nương dựa

Như vậy nghĩa tuần hoàn

Lại nghĩa riêng nương dựa.

Bát-nhã Ba-la-mật

Chánh gồm tám ngàn tụng

Nhóm phước đạt được ấy

Đều từ Bát-nhã sinh.